Este é o segundo ano para min nesta experiencia e estou moi satisfeita (e creo que o alumnado tamén). Paréceme un sistema que mellora a aprendizaxe por varios motivos, un pode ser que entrenas ao alumnado no uso dunha lingua extranxeira, coa conseguinte dificultade para eles. É como si entrenases a uns atletas levando unha mochila con pedras, cando lla quitas, corren como balas. Bueno non sei se o exemplo é o máis axeitado pero creo que traballando por exemplo as competencias en comprensión lectora cunha lingua extranxeira, cando teñen que ler nunha lingua máis próxima, elles moito máis doado. Hai outro motivo que a min me parece moi importante para extender estas experiencias. O ensino integrado de contidos e lingua extranxeira obriga a romper co método tradicional de ensino memorístico e pasivo, por 3 motivos:
- 1) O proceso de ensino é moi lento, alomenos ao principio, polas dificulades de comprensión e expresión que o alumnado ten en calquer lingua e máis nunha lingua extranxeira; pero eso obrígache a seleccionar moito os contidos teóricos e pola contra a traballar máis o que agora chamamos as competencias básicas (comprensión e expresión lingüistica, razonamento, valores críticos, aprender a aprender, uso da informática...)
- 2) Como non dispós dun libro de texto de referencia, de momento non hai apenas nada editado, tes que elaborar os teus propios materiais e estos están maioritariamente en internet co cal tes que facer un uso moito máis masivo das TICs (tecnoloxías da información e a comunicación ou ICT en inglés), o que favorece ao meu xuízo máis actividades de busca e síntese de información. Tal como persigue o modelo constructivista de ensino, o alumnado participa máis na construcción do coñecemento, son clases máis activas, o profesorado dirixe o proxecto pero o alumnado participa máis.
- e 3) De entrada traballar contidos nunha lingua extranxeira implica como mínimo coordinarte co profesor de lingua extranxeira e se hai máis materias bilingües no centro tes que colaborar tamén con estes/as profesores/as; é dicir fomenta ou máis ben obriga á interdisciplinariedade, algo moi necesario no sistema de ensino secundario actual no que funcionamos coma se foramos compartimentos estancos.
En fin estou convencida que este novo sistema pode funcionar como unha carga de profundidade contra o tradicional modelo de ensino.
Pode parecer que estas xornadas son algo moi específico no ámbito da educación pero como vos intentarei explicar teñen implicacións en todos os ámbitos da educación (de linguas ou non) e fóra dela. É dicir que pode interesar a moitas persoas, docentes ou non e por iso vou compartir convosco as notas que tomei nestas xornadas, que en xeral me pareceron moi interesantes.
O primeiro ponente foi José Manuel Vez, profesor na Universidade de Santiago e director do proxecto atrium linguarum e que vos invito a visitar na súa páxina web. Curiosamente aparece unha entrevista con el estes días no Faro de Vigo. Unha idea clave que explicou na súa intervención en relación aos proxectos CLIL é que " se usan as linguas para aprender mentres se aprende a usar as linguas".
A segunda ponente era unha profesora granadina, Isabel Pérez Torres que nos aclarou que era iso da web 1.0, 2.0 e 3.0, cousa da que eu oíra falar sen saber a que se refería. Se non entendín mal:
- a Web 1.0 eran as primeiras páxinas de internet, páxinas estáticas, moi útiles ainda, pero nas que se presenta a información para consulta, feita normamlmente por persoas de certas instituciós e organismos que teñen ás posibilidades técnicas e económicas que supón o deseño e publicación dunha páxina web.
- posteriormente aparece a Web 2.0, xa non só se consume a información senón que se interactúa, pódese colaborar; nos blogs por exemplo, sen demasiados coñecementos informáticos, como é o meu caso, calquer internauta pode crear contidos e pódese opinar e participar, outro exemplo é a WIKIPEDIA; é tamén o momento de explosión das redes sociais.
- E últimamente xa se está traballando no deseno da web 3.o. Isabel Torres definiuna como unha web intelixente, unha web semántica que non só entende as palabras senón tamén o contexto e polo tanto refina as búsquedas e aforra tempo. Tamén será unha web ubícua porque a través de telefonía móbil pronto estará en todas partes de xeito rápido e barato, ela mesma falou de como se está traballando xa con móbiles co alumnado nas aulas, por exemplo ferramentas como twiducate, unha especie de twitter para profes e alumnado ou novas aplicacións educativas para móbiles como as creadas polo i-phone. E finalmente fixo fincapé no proxecto que está a desenvolver o creador da rede, da World Wide Web, Tim Berners-Lee do RAW DATA NOW, que consiste basiacamente en que gobernos, universidades, empresas e cidadáns publiquen na rede os datos de que dispoñen; a interrelación destes datos poden dar lugar a fenómenos interesantísimos, e senón pensade en wikileaks. Recoméndovos que vexades este video, novamente de TED.com onde o propio Tim Berners explica o proxecto.
En definitiva: a web 1.0 supoñía información, a web 2.0 interacción e a web 3.0 suporá personalización.
Tamén falou a profesora Pérez Torres da importancia que terán no futuro os contidos en video dentro da web, calculan que en poucos anos o 90% dos contidos en internet estarán en video. Tamén nos remitiu a outro video de TED.com, é unha charla dada polo propio creador da páxina, Chris Anderson e que vos recomendo que vexades porque ten moitas implicacións na educación como que a grabación de imáxenes estimula a aprendizaxe, o feito de que o alumnado saiba que esas imáxenes van ser mostradas a toda a comunidade educativa ou inclusive a fóra dela motiva a búsqueda da excelencia e a innovación. Bueno eso entendín eu. Mirádeo vós mesmos:
Bueno estou estendéndome demasiado e non quero aburriros, vou resumindo:
Félix Villalta aportou unha idea que me interesou e é que a maior parte de usuarios e de fluxos de comunicación en internet se producen entre países desenvolvidos, fundamentalmente entre EEUU e Europa; el falou de que ao mellor a idea dunha "aldea global" é en realidade un "barrio residencial global". Si en internet están agora mesmo as maiores posibilidades de desenvolvemento do coñecemento como estivemos vendo, os países menos desenvolvidos van quedar fóra e a brecha norte-sur vaise agrandar. Aí hai un reto cara ao futuro.
Outra idea que destacou Félix Villalta e despois tamén a charla de Alberto Lanzat (profesor no IES Los Manantiales de Torremolinos no que hai alumnado de 34 nacionalidades diferentes e 23 linguas ambientais distintas) é que o fomento do plurilingïsmo leva implícito o fomento da interculturalidade. E que falar unha lingua diferente non só supón usar un vocabulario e unha gramática distinta senón tamén pensar de forma distinta, achegarse a unha cultura diferente. No mundo globalizado no que estamos, onde a mestura de razas e culturas está sendo xa un feito en calquer lugar, o fomento do plurilingïsmo debe ser un obxectivo prioritario. O inglés (ou GLOBISH= globalization+english) será a lingua de comunicación principal, por motivos históricos e económicos impúxose como tal nos guste ou non, e hai que fomentar a adquisición de competencias lingüisticas plenas que nos permitirán comunicarnos con case calquer persoa do mundo. Pero anque centremos o esforzo principal no inglés, anque non se alcancen unhas competencias lingüisticas completas temos que fomentar no alumnado, e futuros cidadáns, a comprensión e o achegamento a outras linguas e culturas.
A estupenda charla do profesor Artur Noguerol, profesor emérito da Univerdade Autónoma de Barcelona, reacalcou a importancia de non considerar mellor a unhas linguas que outras como a miúdo se fai no noso país co inglés e castelán en detrimento de linguas minoritarias como o galego ou o catalán. Eu atopo na aula prejuizos subliminais contra o galego, por exemplo: si puntualmente mando traducir un texto do inglés, o alumnado de primeira intención o fai ao castelán, anque saben que na nosa aula de sociais se usa o galego, pero creo que ven ao galego como unha lingua non apta para traducir a ela. Igualmente a administración educativa galega na nova lei de "dinamización" lingüistica establece que non podes esixir ao alumnado expresarse en galego, a pesar de que o curriculo oficial di que a materia de sociais se imparta en galego e ao mellor me busco un problema se o fago; porén nas miñas aulas bilingües creo que non terei problema ningún en esixir que alumnas e alumnos se expresen en inglés. Nun caso se ve como unha imposición intolerable e adoctrinante e no outro caso, simplemente como algo necesario para mellorar a aprendizaxe da lingua.
Destacar tamén a experiencia que se está levando nunha escola de primaria de Barcelona en educación plurilingüe e que nos contou a profesora Rosa Mª Ramírez. Mira este enlace
Como vedes as xornadas resultaron bastante interesantes pero cando os docentes asistimos a estes encontros e volvemos á realidade das aulas, sentímonos un pouco frustrados e non só pola falta de medios materiais e humanos, que tamén, senón polas pedriñas que nos pon no camiño a administración educativa cando queremos innovar e falo da miña experiencia con (ou contra ) inspectores (e inspectoras) educativas. Déixovos un fragmento dunha película que me gusta moito "Paths of glory". Onde falen os xenerais imaxinádevos un inspector (ou inspectora) e onde di trincheiras ás aulas. Compañeiros docentes non vos sentides un pouco os soldados das trincheiras? Bueno creo que estou esaxerando pero do que estou segura é de que precisamos máis autonomía nos centros educativos, que está sobradamente demostrado que contribúe á mellora da calidade do ensino. É dende as aulas desde onde se ten que planificar a educación e non dende os despachos onde está xente que leva moito tempo alonxada da realidade educativa.
E finalmente vou facilitarvos unha serie de enlaces que nos deron os ponentes e que vos poden resultar útiles:
Plataforma educativa: Prácticas en educación
Revista dixital: Prácticas en educación bilingüe y plurilingüe
Páxina do Consello de Europa sobre linguas
E unha plataforma creada polo profesor Manuel Lara Garrido, sin ningún apoio institucional dito sexa de paso, para compartir experiencias e materiais entre profesorado:
Bilingual Education Platform (BEP)
E por hoxe abonda xa. (O meu amigo Eduardo vaime berrar, di que fago entradas moi longas que non ten tempo para ler, síntoo).
Una entrada larga, pero con mucha enjundia.
ResponderEliminar